På tiurleik 
 av Ola Blæsterdalen

For nokså mange år sidan var det både vanleg og lovleg å drive spelljakt i tidlege vårnetter. Det var fyrst og fremst tiuren, sjølve stor­fuglen, som var gjevast. Han var betalt med opptil fem blanke kroner, og det var verd å ta med i desse tronge trettiåra som denne fortel­jinga er frå.

  

Det er ein av dei aller fyrste dagane i mai med godt vårver, men nok berre flekkbert i skogen. Eg er berre i 7-års alderen, går etter far og lurer på om det ikkje går an å få vera med på spell­jakt? "Jau, i natt må det gå an, eg har hørd orrin lenge nå, og da er nok tiuren på leik".

 

Dagen er lang synes eg, men det verste er at vi helst må vente på mor­gospelet, seier far. "Det er nok kveldsspel òg, men han er sprekast um morgon". Vi dormar utover natta, det myrknar, eg somnar og drøymer um store fuglar. Vaknar av at far ruskar i meg, "nå må spell­jegeren vakne". Det lyser raudt gjennom trekkhola på komfyren i

klevan i Blæsterdalen. Far har alt kokt kaffe sjølv om klokka berre er to. Hagla blir hekta ned frå spikaren i svala. "Nitedals Svartkrutt" står det på ammunisjonen.

  

Vi går stille og står og lyer, det er ro i fjøset, berre eit lam let litt. Det angar sterkt av furuskog og myr. På lite grann er vi ikkje langt frå leiken, må stoppe jamt for å lye, sett oss på ein stubbe, ventar. Burti Tangen sett ein rupstegg i ein råskratt, og ein liten fugl flyg over oss, "pisst" seier han. "Det er tiurklokka", seier far, "nå er det snart tida". Vi lyer, "høyre du?" seier far. Nei, jau der høyrer eg messom ein låg trill, og så sterkare. "Der er han", seier far. Nå lyt eg "stille", seier han og forklarer at fyrst knepper tiuren. Da høy­rest det ut som om det renn erter. Så kjem klonken og så saginga eller filinga. Og nå når han er sist i klonken og går over i filinga må eg springe tre skritt fram. Da er fuglen i ekstase og enser ingen ting. Men tek du eit skritt for mye, blir det bråstilt på leiken.

"Du må vera roleg her du," seier far. Og nå høyrer eg spelet er i full gang, det er nok fleire tiurer, og eg høyrer det læt i røyer. Donk, donk seier det når fuglan er på bakken. Far stiller innpå, tre skritt fram og så bom stille. Eg frys bitterleg, høyrer sus frå Atnaelva i vest, ho går med vårvatn. Det smell, og spelet sluttar. Det lettar fugl med tunge klask. Far kjem med ein diger tiur som eg slenger på aksla. Jammen var han tung. Tomhylsa må eg få, og eg snusar på den. Krutlukta er ram og sterk.               

 

Nå er småfuglen i full gang med sitt spell. Fleire rupstegger skrattar, og orrin buldrar og hussjar uppi kollom. Det smell sør på åsen, fyrst ein gong og så ein gong til. "Der fekk døm fugl", seier far. Det er raudt austover Tangberget, det er sola som kjem.

  

Det stig upp skoddflak frå tjønnom i dalbotnen, det har vore ei kjøleg natt. Tiuren legg vi i aurbua for der er det kjøleg. "Neste gong skal vi lokke på rupstegg", seier eg. Det skin blått i stålet på dobbeltløphagla som blir hengt på spikaren i svala. Eg får med meg tomhylsa og kryp under fellen, snusar på "Nitedals Svartkrutt". I fjøset er det liv med killinger og lam. Mor er i full gang med morgostellet. Far går til stallen for å stelle Svarta. Det er våronntid òg.

 
Dette var min fyrste tur i vårskogen, da fugl og skog var full av liv.

 

Ola Blæsterdalen er ein pennefør tradisjonsbærar med eit klårt minne. Takk for eit nytt stykje  til glede for sollia.net sine lesare.
Jo Øvergaard, webredaktør